DE PERVERSITEIT VAN DE DISRUPTIEVE ECONOMIE

WAAROM JE NIET (EN NET WEL) WAKKER MOET LIGGEN VAN DISRUPTIE

“Disruptie is hot … De wereld verandert aan een onnavolgbaar tempo. Vandaag is je business model voorbij gestreefd en morgen zitten startups bij jouw klanten aan tafel. Met nieuwe oplossingen en innovaties zo baanbrekend, dat jouw product of dienst weggelachen wordt. Daarom moet je innoveren, je product, dienst en verdienmodel elke dag in vraag stellen en je voorbereiden dat je morgen geen reden van bestaan meer hebt.”

DE WAAN VAN DE DAG

Maar loopt het wel zo’n vaart? Is disruptie de waan van de dag, de smaak van de week of bestaat dit reeds zo lang als de handelsreiziger rondloopt? Toen ruilhandel vervangen werd door geld, zal één of andere Egyptische schrijver vermoedelijk in hiërogliefen zijn bezorgdheid geuit hebben over deze schokkende verandering. En hoe disruptief was de boekdrukkunst voor de vele duizenden monniken?  Maar toen bestonden er gelukkig nog geen incestueus kopiërende managementauteurs, angstaanjagende managementblogs, overbetaalde managementgoeroes en onbetaalbare MBA’s. We noemden dit toen nog handel of geschiedenis of gewoonweg … evolutie.

Want laat ons eerlijk zijn : als je je business model in de laatste decennia nog nooit hebt aangepast, is het dan niet terecht dat je ooit eens uit de markt geflikkerd wordt? Het concept ‘taxi’ is zo oud als de eerste Ford T en in de loop van de eeuwen werd aan dit verdienmodel niets veranderd. Open doel voor Uber : 0-1. Maar zal de zakenman (doelgroep nummer 1 voor taxi’s) zitten klooien met een Uber-app als hij op tijd in Zaventem moet zijn? En hoeveel klanten snoept Airbnb af van de betere hotels of resorts? Of maakt Airbnb reizen juist betaalbaar voor de gedwongen centenknijpers die helemaal niet behoren tot de doelgroep van het betere hotel? Denk je echt dat je met de glimlach je kamer in de Four Seasons George V ruilt voor een studio in de banlieues van Parijs? En het is juist  dat  Netflix de jeugd aan hun sofa vast cementeert, maar bij mijn laatste cinema bezoek (The Pirates of the Caribbean) was ik samen met Johnny Depp veruit de oudste in de zaal. Zijn deze business modellen dan wel disruptief? Of net aanvullend? Of zijn ze alleen democratiserend?

WAT IS DISRUPTIE ECHT?

Vele disruptieve voorbeelden die aangehaald worden als bedreigend, zijn dit helemaal niet.  Ze maken alleen sommige ‘exclusieve’ producten betaalbaar, bijna altijd met een structureel lagere kwaliteit, mindere service en groter risico. Immers, klanten met kleine budgetten en kleine verwachtingen, slapen graag in andermans bed, reizen met low cost maatschappijen zonder garantie dat hun bagage mee kan of laten zich door onopgeleide en slecht verzekerde chauffeurs rondrijden.

Bedrijven worden pas écht disruptief op het moment dat hun kwaliteit, service en risico transparant worden aan het origineel. Als ze niet langer een goedkoop afkooksel of derivaat zijn, maar een evenwaardig alternatief. En dan wordt het strijden met dezelfde wapens. Maar dit gebeurt nooit in één nacht. Zelfs niet in één jaar. Uber werd opgericht in 2009, Airbnb in 2008, Spotify in 2006 en Netflix in 1997. Wees eens eerlijk – als ondernemer tot ondernemer – als je je bedrijf in zeven jaar tijd niet kan herpositioneren, dan was je beter in loondienst blijven zitten.

DISRUPTIEF IS ZELDEN SYNONIEM VOOR DUURZAAM

En laat ons toch eens over geld spreken… Want daar draait het toch altijd om. Tesla stapelde 2,9 miljard verlies op. Uber kampt met arrogantie en overmoed en heeft nog nooit 1 dollar verdiend. Spotify slaagt er niet in om winst te draaien.  Netflix doet dit wel, maar door te investeren, eigen films en series te maken en zich eigenlijk net te gedragen als de vele Hollywood studio’s. Zij zijn eigenaar van hun content en betalen geen royalties. Dus hoe disruptief is dit?

DISRUPTIEF OF PERVERS

Het enige disruptieve aan de nieuwe manier van zaken doen van deze ‘innovatieve’ ondernemingen – naast het integreren van nieuwe technologie – is dat zij willen groeien. Niet duurzaam groeien, maar razendsnel groeien. En tegenover deze groei staan massale verliezen.  Investeerders en aandeelhouders zien hun mogelijke rendement dan ook niet uit de business komen maar wel uit een eventuele overname. Denk maar aan What’sApp, nooit winstgevend maar voor 19 miljard dollar overgenomen door FB. Is dit disruptief of gewoon ronduit pervers? Aan jou de keuze.

En nu wij het toch over ethiek hebben … hoe ethisch zijn deze disruptieve bedrijven? Neemt AirBnB zijn verantwoordelijkheid bij misbruik van verhuurders of overlast van eventuele huurders? Is Uber het meest ethische bedrijf? Google en FB schenden ongegeneerd de privacy van hun gebruikers.  Allen hullen zij zich in stilzwijgen als het verkeerd loopt en focussen zij zich enkel op hun niet-duurzame groei.

LAAGHANGEND FRUIT ZIET ALTIJD MINDER ZON

Ik zie in alle eerlijkheid geen reden tot onrust. De échte disruptieve economie zal zich moeten aanpassen en zich deels gedragen als de dinosauriërs van de oude economie. Ze zullen groei opzij moeten zetten voor rendement en business ethics terug centraal zetten.  Want eerlijke investeerders blijven niet investeren. Investeren betekent immers zoeken naar rendement. Liefst zo snel mogelijk.  En zeker ooit eens… De disruptieve bedrijven die nu reeds succesvol zijn, hebben gewoon de oude manier van handel ingebouwd in hun digitale DNA. Ze bieden onze producten aan maar spreken gewoon een ander distributiekanaal aan.   AirBnB – het lievelingetje van managementfora – doet niet veel anders dan wat een interimkantoor, reisbureau of makelaar als sinds jaar en dag doet : tussenpersoon spelen maar via een nieuw platform. En intussen wordt elke skyline getekend door nieuwe hotels, worden nieuwe resorts gebouwd en groeit de hotelmarkt elk jaar met 5%. Is dit disruptief of alleen het écht laaghangend fruit plukken? En hoe duurzaam is dit laaghangende fruit? Hoeveel zon heeft het gezien?

ZELFS JACK SPARROW LOOPT SNELLER

Dit is echter geen pleidooi om stil te blijven zitten … Innoveren of vernieuwen of updaten (geef gerust je eigen inhoud aan ‘veranderen’) is een must om te overleven. Maar dit was het 5 jaar, 10 jaar of 50 jaar geleden ook. Alleen gaat het nu wat sneller. Maar alles gaat nu sneller.  Zelfs Jack Sparrow loopt sneller in zijn vijfde film…

GEEN DISRUPTIEVE ECONOMIE … ALLEEN DISRUPTIEVE TECHNOLOGIE

Voor mij bestaat er alleen disruptieve technologie: zelfrijdende auto’s, artificiële intelligentie, hernieuwbare energie, the internet of things, big data, virtual reality, 3D printing … En om deze technologie op een duurzame, ethische en ecologische manier toe te passen heb je duurzame bedrijven nodig. En liever geen piraten die inbreken, destabiliseren, onrust stoken, incasseren en vluchten.

INTEGREER DUURZAME SNELHEID IN JE BUSINESS MODEL

Doe dus gewoon verder. Reageer alleen wat sneller. Doe het nog ietsje beter. Werk nog ietsje harder.  Leer van de disruptieve bedrijven, maar evalueer vooral de nieuwe technologie. Integreer wat voor jou haalbaar en schaalbaar is in je eigen business model. Blijf die optimale service geven, verzorg je kwaliteit, blijf ethisch, denk digitaal, groei alleen duurzaam en neem vooral de risico’s weg voor je klant. Want investeerders houden misschien van risico’s, je klanten doen dit niet. Nooit …

Succes …

Dirk SPILLEBEEN – Programma Directeur – IFBD

Check onze website www.ifbd.be voor duurzame trainingen …