Leugens VS de harde waarheid

De mens is een kuddedier: ieder mens is afhankelijk van anderen in een samenleving. Vertrouwen blijft daarbij het sleutelwoord. Een mens moet continu, bewust en onbewust, beoordelen wie hij kan vertrouwen. Je buurman, je collega, de bediende bij het tankstation?

Maar als je die laatste al niet kunt vertrouwen als het slechts om wat luttele euro’s bij het tanken gaat, hoe zit het dan met alle andere menselijke relaties? Kun je die adviseur wel vertrouwen? Is je partner je nog trouw? Hoe erg is het met de liegende mens gesteld? Wat zijn de harde cijfers?

Een van de meest intrigerende studies die antwoord geeft op deze vraag komt van Robert Feldman. Hij onderzoekt hoe mensen op strategische wijze liegen in het alledaagse leven. In een geraffineerd experiment liet hij mensen kennis maken met elkaar. Hij vroeg de participanten om gedurende 10 minuten elkaar beter te leren kennen. Alle gesprekken werden opgenomen. In fase 2 van het onderzoek vroeg Feldman aan de participanten de opname te bekijken en aan te geven hoeveel ze eigenlijk gelogen hadden. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er gemiddeld 2.6 keer per 10 minuten conversatie gelogen werd. De leugens varieerden van klein tot groot. Er waren deelnemers die vertelden dat ze lead zangers waren van een popgroep en net een belangrijk platencontract hadden afgesloten, wat klinkklare onzin was. De deelnemers logen dat het een lieve lust was. Is dit nu een uitzondering of lijkt het de regel? Ter verbeelding hieronder wat recente statistieken over leugens en bedrog.

Leugens: De harde cijfers

• Ongeveer 1 op 3 sollicitanten liegt, en 1 op 4 vindt dat de normaalste zaak van de wereld.
• Gemiddelde schattingen wijzen uit dat tussen de 3,7 en 20 procent van de kinderen in Europa een papa heeft die niet hun biologische vader is.
• De Nederlandse overheid heeft vorig jaar 4.5 miljard euro aan illegaal geld teruggevorderd. Volgens Rens Rozenkrans, fraude-deskundige van KPMG is dat het topje van de ijsberg. Naar schatting wordt er in ons land jaarlijks zo’n 18.5 miljard euro aan illegaal geld witgewassen. Het gaat dan om bijvoorbeeld valse declaraties of onterechte studiefinanciering.
• Een op de zeven artsen heeft weleens gezien dat wetenschappelijke resultaten werden verzonnen. Bijna een kwart heeft weleens meegemaakt dat alleen die gegevens werden gebruikt die de onderzoeker goed uitkwamen. Geen leuk gegeven als je binnenkort onder het mes moet dus. (bron: medischcontact.artsennet.nl, 12 april 2012)
• Ruim een op de vier Nederlanders heeft volgens onderzoek van TSN NIPO tijdens de vaste relatie weleens seks met een ander.
• Van het wetenschappelijke onderzoek (in de U.S.) wordt 12% geassocieerd met fraude.
• Van studenten geneeskunde spiekte 10% tijdens een examen.

Dit zijn wat losse voorbeelden, maar het is het topje van de ijsberg. Leugens en bedrog blijken een onmiskenbaar onderdeel van ons dagelijks leven. Politici hebben er zelfs hun werk van gemaakt. Over de banksector hebben we het nog niet gehad. Kun je nagaan…

Job BOERSMA